Opioidy to grupa silnie działających leków przeciwbólowych, które działają na receptory opioidowe w mózgu i ciele. Ich głównym celem jest zmniejszenie odczuwania bólu poprzez wpływ na system nerwowy centralny. Opioidy mogą być przepisywane przez lekarzy na różne rodzaje bólu, takie jak ból pooperacyjny czy przewlekły ból, ale także mogą być nadużywane, co prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych.
Czy opioidy są szkodliwe? Jak wykryć opioidy w orginiźmie? Czy opioidy na coś pomagają? Jakie są rodzaje opioidów?
W związku z wieloma przypadkami zatrucia a nawet udowodnionym przypadkiem śmierci spowodowanej nadużywaniem fentanylu, ministerstwo zdrowia wprowadziło w czerwcu 2024 r. monitoring wystawiania i realizacji recept na opioidy, w tym fentanylu. Kontrola preskrypcji opioidów, w tym fentanylu dotyczy obowiązku dla Centrum e-Zdrowia przekazywania ministrowi właściwemu do spraw zdrowia raportu dotyczącego recept na produkty lecznicze zawierające substancje psychotropowe i środki odurzające.
Odpowiadamy na najczęstrze pytania dotyczące opioidów.
Dlaczego opioidy są szkodliwe
Można powiedzieć kolokwialnie, że wszystko w nadmiarze szkodzi. I tak też jest z opioidami. Ryzyko przedawkowania wzrasta wraz z częstotliwością stosowania. W przypadku przedawkowania opioidów, skutkiem może być śmierć lub trwały i nieodwracalny uszczerbek na zdrowiu. Zatrzymanie oddechu, brak kontroli nad własnym ciałem – to właśnie skutki przedawkowania.
Opioidy mają bardzo duży potencjał uzależniający. Opioidy mają wysokie ryzyko uzależnienia. Osoby, które je zażywają, mogą szybko rozwinąć tolerancję, co wymaga zwiększania dawek, aby osiągnąć ten sam efekt.
Stosowanie opioidów może powodować problemy psychiczne. Uzależnienie od opioidów może prowadzić do problemów psychicznych, w tym depresji i zaburzeń lękowych.
Wśród skutków ubocznych stosowania opioidów lekarze wymieniają również efekty takie jak: senność, zaparcia, nudności, wymioty, problemy z oddychaniem, a w przypadkach nadużycia – poważne problemy zdrowotne, a nawet śmierć.
Czy opioidy na coś pomagają
Opioidy są bardzo skuteczne w łagodzeniu silnego bólu, zwłaszcza po operacjach, w przypadku nowotworów lub opieki paliatywnej. Są niezastąpione w pewnych przypadkach, jednak ich stosowanie wymaga ostrożności i ścisłego nadzoru medycznego.
Jak wykryć opioidy w organizmie
Opioidy mogą być wykryte w organizmie za pomocą różnych testów laboratoryjnych, takich jak testy moczu, krwi czy śliny. Testy te mogą określić obecność opioidów oraz ich ilość. Ważne jest, aby przeprowadzać takie testy zgodnie z zaleceniami lekarza lub w przypadku podejrzenia nadużycia substancji.
Jakie są rodzaje opioidów
Opioidy dzielą się na kilka kategorii, które różnią się zarówno pochodzeniem, jak i siłą działania.
Tzw. naturalne opioidy to morfina oraz kodeina. Morfina to wyciąg z opium, stosowany głównie do leczenia silnego bólu. Z kolei kodeina to również wyciąg z opium, używany w łagodniejszych bólach oraz jako środek przeciwkaszlowy.
Innym rodzajem opioidów są półsyntetyczne opioidy takie jak:
– heroina, która jest syntetyzowana z morfiny i jest wysoce uzależniającym narkotykiem,
– oksykodon wykorzystywany w leczeniu umiarkowanego do silnego bólu, często przepisywany jako OxyContin,
– hydrokodon stosowany w leczeniu umiarkowanego bólu oraz jako środek przeciwkaszlowy.
Medycyna wyróżnia również opioidy syntetyczne. Wśród nich naczelne miejsce zajmuje wspomniany fentanyl. Jest to bardzo silny lek przeciwbólowy, często stosowany w anestezjologii oraz w leczeniu przewlekłego bólu. Jest około 50-100 razy silniejszy niż morfina.
Metadon oraz tramadol to również opioidy syntetyczne. Metadon używany zarówno jako środek przeciwbólowy, jak i w terapii substytucyjnej dla osób uzależnionych od opioidów. Z kolei tramadol to lek o umiarkowanej sile działania, stosowany w leczeniu umiarkowanego do umiarkowanego bólu.
Endorfina należy do grupy opioidów endogennych. Naturalnie występujące w organizmie peptydy, które wiążą się z receptorami opioidowymi i zmniejszają odczuwanie bólu.
Z kolei opioidy mieszane i inne to buprenorfina, która używana jest zarówno jako środek przeciwbólowy, jak i w terapii substytucyjnej dla osób uzależnionych od opioidów. Ma właściwości zarówno agonisty, jak i antagonisty receptorów opioidowych. Oraz nalokson, który z kolei jest antagonistą opioidowym, używanym w przypadkach przedawkowania opioidów w celu odwrócenia ich działania.
Do opioidów złożonych należą preparaty kombinowane. Są to leki łączące opioidy z innymi substancjami, np. paracetamolem (acetaminofenem), jak np. Tylenol z kodeiną lub hydrokodon z paracetamolem (Vicodin).
Każdy z tych rodzajów opioidów ma swoje specyficzne zastosowania medyczne oraz różne potencjalne ryzyka, w tym różny potencjał uzależnienia i przedawkowania. Wybór konkretnego opioidu oraz jego dawkowanie powinno być zawsze starannie kontrolowane przez lekarza.
Zostaw komentarz