Nowy raport Fundacji Onkologicznej NADZIEJA rzuca światło na pilną potrzebę umożliwienia ponownego zastosowania immunoterapii u polskich pacjentów onkologicznych. Mimo rosnącego znaczenia tej terapii i jej skuteczności, obecny system leczenia w Polsce często zamyka pacjentom drogę do ponownego skorzystania z tej formy leczenia.
Immunoterapia zrewolucjonizowała leczenie wielu nowotworów. Zamiast bezpośrednio atakować komórki rakowe, mobilizuje układ odpornościowy pacjenta do ich rozpoznania i eliminacji. Kluczowe znaczenie mają tu tzw. inhibitory punktów kontrolnych (ang. immune checkpoint inhibitors, ICIs), które „odhamowują” aktywność limfocytów T, dając im możliwość skuteczniejszego działania.
Terapia ta stała się standardem leczenia m.in. czerniaka, niedrobnokomórkowego raka płuca (NSCLC), raka nerki (RCC), a także niektórych nowotworów głowy i szyi. W Polsce dostęp do immunoterapii systematycznie się zwiększa – już ponad 17 600 pacjentów rocznie otrzymuje ją w ramach programów lekowych.
Jednak mimo znacznego postępu i korzyści terapeutycznych, programy lekowe w Polsce w większości nie przewidują możliwości powrotu do immunoterapii po jej wcześniejszym zastosowaniu. Tymczasem coraz częściej obserwuje się sytuacje, w których chorzy – po początkowej odpowiedzi na leczenie i późniejszym nawrocie choroby – mogliby odnieść korzyść z ponownego zastosowania tej terapii. Takie podejście określane jest jako retreatment lub rechallenge.
Nowy raport Fundacji Onkologicznej NADZIEJA wskazuje na konkretne argumenty kliniczne, naukowe i organizacyjne przemawiające za wdrożeniem takiej możliwości w praktyce. Eksperci podkreślają, że odmowa dostępu do immunoterapii po wcześniejszym jej zastosowaniu często oznacza dla pacjentów brak realnych alternatyw terapeutycznych.
Analiza 41 prac naukowych, w tym 10 badań randomizowanych, pozwoliła na określenie warunków, w których ponowne zastosowanie ICIs może przynieść korzyść. Kluczowe czynniki wpływające na skuteczność to:
– Stan ogólny pacjenta (skala ECOG ≤ 1) – pacjenci w dobrej kondycji fizycznej reagują lepiej.
– Przerwa między terapiami – najlepsze efekty obserwowano przy ponownym wdrożeniu immunoterapii w ciągu 6–12 miesięcy od zakończenia poprzedniego leczenia.
– BMI i inne parametry metaboliczne – mogą wpływać na odpowiedź immunologiczną.
– Typ nowotworu i wcześniejsza odpowiedź na terapię – np. u chorych z czerniakiem czy rakiem nerki.
Według autorów raportu, dobrze udokumentowane przypadki skuteczności strategii retreatment i rechallenge wskazują, że ponowne leczenie immunoterapią nie tylko może być bezpieczne, ale również skuteczne – szczególnie jako monoterapia lub w terapii skojarzonej.
Prof. dr hab. n. med. Kamila Wojas-Krawczyk z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, komentując raport, podkreśla: – Immunoterapia po immunoterapii nie jest powrotem do przeszłości, lecz świadomym krokiem naprzód, który może pozwolić na utrzymanie kontroli nad chorobą, a nawet ponowne uzyskanie remisji.
Z punktu widzenia pacjentów takie rozwiązanie oznacza często dostęp do leczenia o mniejszej toksyczności niż klasyczna chemioterapia i możliwość powrotu do względnej normalności. To także sposób na przedłużenie życia, zachowanie niezależności i godności w zaawansowanym stadium choroby.
Raport zawiera konkretne rekomendacje:
– Potrzeba ujednolicenia definicji retreatment i rechallenge – obecnie brak jest jasnych i jednolitych wytycznych, co utrudnia kwalifikację pacjentów.
– Wprowadzenie elastycznych kryteriów do programów lekowych – by umożliwić ponowne zastosowanie ICIs u pacjentów wcześniej leczonych tą metodą.
– Rozszerzenie badań klinicznych o strategię „ICI po ICI” – potrzebne są lokalne dane z polskiej populacji pacjentów.
– Oparcie kwalifikacji na biomarkerach i stanie ogólnym – a nie wyłącznie na mechanicznych kryteriach administracyjnych.
– Wprowadzenie monitoringu efektywności ponownej immunoterapii – np. w ramach rejestrów klinicznych lub pilotaży.
Eksperci i organizacje pacjenckie apelują do Ministerstwa Zdrowia i Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) o uwzględnienie nowych danych naukowych i zmianę obowiązujących programów lekowych. W wielu krajach Europy ponowne stosowanie ICIs jest już dopuszczalne, a decyzje terapeutyczne pozostawiane są lekarzowi prowadzącemu, w porozumieniu z pacjentem.
– Dla nas, pacjentów, liczy się każda dodatkowa szansa. Wiemy, że immunoterapia działa – sami jej doświadczyliśmy. Jeśli po jakimś czasie nasz stan się pogorszy, dlaczego nie możemy znowu po nią sięgnąć? – pyta jedna z pacjentek onkologicznych cytowana w raporcie Fundacji.
Immunoterapia po immunoterapii to nie tylko teoretyczna możliwość – to realna potrzeba i szansa dla wielu pacjentów onkologicznych w Polsce. Raport Fundacji NADZIEJA pokazuje, że czas na zmiany – nie tylko w myśleniu, ale także w przepisach. Medycyna personalizowana to nie luksus – to kierunek, który powinien stać się standardem. Dla dobra pacjentów, dla lepszych wyników leczenia, dla większej nadziei.
Leczenie immunologiczne nowotworów – przyszłość i obecność onkologii
immunoterapia nowotworów, immunoterapia po immunoterapii, ponowna immunoterapia w raku, rechallenge immunoterapia, retreatment immunoterapia, leczenie czerniaka immunoterapią, programy lekowe onkologia Polska, dostęp do immunoterapii, immunoterapia po progresji, Fundacja Onkologiczna NADZIEJA raport, nowotwory leczenie innowacyjne, immunoterapia jako druga linia leczenia, decyzje refundacyjne immunoterapia, pacjent onkologiczny immunoterapia
Zostaw komentarz