ZdrowiePolek.pl najlepszy poradnik dla kobiet

ZdrowiePolek.pl najlepszy poradnik dla kobiet

Sen. Fazy snu i kluczowe znaczenie dla zdrowia

  Anna Jaworska 2025-02-10

Sen jest jedną z podstawowych funkcji życiowych człowieka. Fakt, że sen jest niezbędny dla funkcjonowania organizmu jest powszechnie znany, ale czy na pewno zdajemy sobie sprawy, jak ważnym elementem jest dla prawidłowego funkcjonowania?

Sen jest najważniejszy dla procesu regeneracji organizmu, odgrywa kluczową rolę w naszym zdrowiu fizycznym, jak i psychicznym. W trakcie snu zachodzą procesy, które wpływają na prawidłowe funkcjonowanie mózgu, układu odpornościowego, a nawet metabolizmu, nie wspominając o dobrym samopoczuciu. Brak odpowiedniej ilości snu może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Mimo pozorów sen wydaje się bardziej skomplikowany, niż mogłoby się nam wydawać. Zastanawialiście się dlaczego mimo odpowiedniej ilości przespanych godzin czasem ciężej jest nam się obudzić? To wszystko jest kwestią faz snu i w jakiej fazie podczas pobudki się znajdujemy. W każdej z faz nasz mózg pracuje inaczej.

Wyróżniamy dwie główne fazy snu; REM i NREM, które dzielą się na cztery podetapy. Nazwa NREM pochodzi od ang. Non-Rapid Eye Movement. Jest to sen wolnofalowy, którego doświadczamy tuż po zaśnięciu i charakteryzuje się powolnym ruchem gałek ocznych. Dzieli się na trzy etapy, które różnią się głębokością snu oraz procesami zachodzącymi w organizmie.

Etapy snu NREM

faza I – ZASYPIANIE

Jest to najkrótsza faza snu, trwająca do kilkunastu minut. W tym czasie ciało zaczyna się odprężać, tętno spada, oddech zwalnia i mięśnie zaczynają się rozluźniać. Przechodzimy z tzw. stanu czuwania do snu. Łatwo nam się wybudzić, niektórzy mogą doświadczać mimowolnych ruchów mięśni, szarpnięć.

faza II – SEN LEKKI

Sen lekki to najdłuższa faza NREM, stanowiąca ok. 50% całego snu. Tętno oraz temperatura ciała spadają, a oddech staje się bardziej regularny. W tej fazie sen jest płytki, mamy skłonności do wybudzania się, chociaż i tak jest głębszy niż w etapie I. Charakterystyczne są tzw. zespoły K, czyli nagłe wzdrygnięcia organizmu, które spowodowane są emitacją specyficznych fal wytwarzanych przez mózg. Szczególnie w tej fazie mózg zaczyna przetwarzać i zapamiętywać informacje zebrane podczas dnia wcześniejszego. Proces ten jest niezwykle istotny dla efektywnego zapamiętywania oraz organizowania informacji.

faza III – GŁĘBOKI SEN

Jest to najgłębsza faza snu NREM, znana również, jako sen wolnofalowy. W tym etapie organizm przechodzi przez najważniejsze procesy regeneracyjne, ponieważ odprężamy się wtedy najbardziej, a temu procesowi towarzyszy wytwarzanie wolnych fal mózgowych. Wspomniana regeneracja przejawia się poprzez odbudowę tkanek, wzmocnienie układu odpornościowego i wiele innych. Procesy takie, jak produkcja hormonu wzrostu, regeneracja komórek,  wzmacnianie mięśni i kości są najbardziej aktywne. Nasze tętno i ciśnienie krwi osiągają wtedy najniższe poziomy, a mięśnie są najbardziej zrelaksowane i ciężko jest nas wybudzić. Sen NREM wpływa również na kontrolę poziomu glukozy we krwi i wydzielanie hormonów związanych z metabolizmem, co wpływa na kontrolę apetytu oraz masy ciała.

IV faza – FAZA REM

Faza REM wyróżnia się szybkim ruchem gałek ocznych (Rapid Eye Movement), mózg jest najbardziej aktywny, a sny są najintensywniejsze. Chodź ciało jest praktycznie całe w stanie paraliżu mięśniowego, to mózg działa niemal tak intensywnie, jak w stanie czuwania, co sprawia, że faza REM bywa nazywana “snem paradoksalnym”. Podczas tej fazy mięśnie (z wyjątkiem oczu i przepony) wchodzą w stan całkowitego paraliżu, aby zapobiec niekontrolowanym ruchom, wywołanym przez intensywniejsze sny. Jest to faza kluczowa dla procesów przetwarzania emocji, konsolidacji wspomnień oraz kreatywnego myślenia. Mózg przetwarza wspomnienia i doświadczenia emocjonalne, co pomaga w regulacji nastroju i jest niezbędne do radzenia sobie ze stresem.


Fazy NREM i REM pojawiają się naprzemiennie podczas całego cyklu snu. W ciągu nocy przechodzimy przez ok. 4 do 6 takich cykli, z czego każdy z nich trwa od 90 do 120 minut.

Podczas snu organizm wykonuje szereg procesów niezbędnych dla utrzymania odpowiedniego zdrowia fizycznego i psychicznego; odbudowa tkanek, regulacja metabolizmu, konsolidacja pamięci, regulacja emocji. Brak snu osłabia układ odpornościowy, co prowadzi do większej podatności na infekcje. Z tego powodu tak istotnym jest, aby zwłaszcza podczas choroby otrzymywać dużą dawkę snu, ponieważ nasz organizm jest wtedy najbardziej osłabiony i go potrzebuje do skutecznej regeneracji.

Jak zadbać o dobry sen?

Zdrowy sen wymaga nie tylko odpowiedniej ilości snu, ale również niezbędnie ważna jest jego jakość. Aby zadbać o jakościowy sen zadbaj o stały rytm dnia. Stwórz rutynę, postaraj się kłaść spać i wstawać o podobnej godzinie. Unikaj ekranów przed snem. Niebieskie światło emitowane przez laptopy i telefony negatywnie wpływa na produkcję melatoniny (hormon snu), której potrzebujemy najwięcej zaraz przed zaśnięciem. Zadbaj o wycisze i relaksację przed snem, zamiast telefonu sięgnij po książkę, medytuj lub przygotuj ghorącą kąpiel.

 

Anna Jaworska

Zostaw komentarz